Femme Fatale

Yazmak için ya bir olayın gerçekleşmesine şahit olmanız veya bir ilhamın gelmesi gerekir: ben de geçen Cuma günü Radikal’de rahmetli Hakkı Devrim Üstadımıza yönlendirilen bir soruya yazdığı cevap üzerine aşağıdaki satırları karalamaya karar verdim…

Dil Yâresi

Türkçe dostlarından (Nurten Balcı)

* Bir hususta ne düşündüğünüzü merak ederim. Radikal’deki bir yazıda dikkatimi çekti. Sanırım çok genç bir arkadaş da değil, kullandığı kelimelerden öyle anladım. «Avam fatal» diye bir deyim icat etmiş. / Araştırdım, çok kullanılır bir tarif değil. Sonradan yapma kelime ve deyişler hakkında ne düşünürsünüz?

– Dilde anlamlı ve güzel yeniliklere elbette taraftarım. Siz dolmuş gibi, gecekondu gibi yakın tarihte «icat edilmiş» / kelimelerden şikâyetçi olana hiç rastladınız mı? Ben, hayır!
Avam, «halkın alt tabakası» demek; pek de üstün nitelikler edinmemiş, edinememiş kimseler, demek.

Fransızca fatal’i «Kaçınılmaz, mukadder, alında yazılı olan» anlamlarında biz de kullanıyoruz.

Ben avam fatal teklifini, «kaçınılmaz, adeta alın yazısı niteliğinde; sözünü ettiklerimizin pek de elinde olmayan sebeplerle oluşmuş bir sonuç, bir hal, kimseler, çevreler» diye anlıyorum.

Acaba öyle mi? Gerisini, bu konuda biraz daha aydınlandıktan sonra getirebiliriz.

Hakikaten Fatal kelimesi Fransızcada “karşınıza çıkması önlenemez, mukadder” anlamına gelir. Dikkat ederseniz “mukadder”ın içinde “kader” kelimesi mevcuttur. Çünkü her iki kelime de Arapçada “k, d, r” kökünün türevleridir: yani alınyazısı….

Bunun en güzel örneğini ise, Fransızcadaki “Femme Fatale” deyiminde görürüz. “Alın yazınızdan dolayı karşınıza çıkması engellenemez kadın” demektir, yani bir cins kaderin oyunu…

Buna karşılık, İngilizcede fatal kelimesi “mukadder” anlamına gelmekle birlikte, ilk önemli manası “ölümcül”dür. “Letal” de “fatal” gibi öldürücü demektir. Tıpta “öldürücü doz” anlamında fatal yerine, daha çok “letal doz”u kullanırız..

Demek ki, İngilizler “Femme Fatale”’i “Kaderin Kadını” değil de “Öldüren Kadın” olarak algılarlar. İsterseniz konuyu “Fatal” kelimesinin iki anlamını birleştirerek irdeleyelim:

• Hayatınızın bir evresinde “bir kadın” karşınıza çıkar: bu “kader”dir. Kader sizi ya tesadüfen bu kadınla karşılaştırır veya Kader, kaderliğini yaparak o tesadüfü kendisi yaratır.
• Karşılaşma ve tanışmanın devamında ise, “Kader” size ölümcül darbe veya darbeleri indirmek için sinsice çalışır, gizli planlarını uygulamaya koyar. Siz hiçbir şey anlamaz, ona bağlanırsınız. Halbuki o sizin yavaş yavaş kanınızı emmeye başlamıştır… Sonunda vücudunuzda hiç kanınızın kalmadığını anladığınızda ise iş işten geçmiştir; çünkü o “Öldüren kadın”dır. Burada bahsedilen öldürme, mutlak bıçak darbeleri veya tabaca kurşunu ile fiziki öldürme değildir; kader sizin ruhunuzu ele geçirmiş, yarasa gibi kanınızı emmiş, ondan sonra da hem maddi, hem manevi posanızı boş bir çuval gibi bırakmış, arkasına bakmadan başka bir “av” a doğru yola çıkmıştır bile…

Artık ne hayattan zevk alırsınız, ne de karşınıza çıkan diğer hatunlara güvenirsiniz..

Kader bu…

Kader deyip geçebilir misiniz?

Dr. Ahmet Girgin
Şubat 2010